Wystawa „Ofiary stanu wojennego”

• Tweet
• Pin It

Wystawa

„Ofiary stanu wojennego”

Plac przed Powiatowym Centrum Kultury i Sztuki im. M. Konopnickiej, ul. Strażacka 5 w Ciechanowie

1-16 grudnia 2014 r.

Wystawę plenerową „Ofiary stanu wojennego” Powiatowe Centrum Kultury i Sztuki im. M. Konopnickiej w Ciechanowie wypożyczyło z Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Prezentowana już była wcześniej, w grudniowych dniach, począwszy od  2006 roku, m.in. na Placu Zamkowym w Warszawie  (2006 ), przy kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie (2013); ale także w Gdańsku, Poznaniu oraz innych miastach Polski..

Ekspozycja została przygotowana według pomysłu i koncepcji Anny Beaty Bohdziewicz i Mariusza Hermanowicza. Autorem projektu graficznego i aranżacji jest Danuta Błahut-Biegańska.

W przestrzeni plenerowej PCKiSz duże fotogramy – zdjęcia oraz informacje – o 56 śmiertelnych ofiarach stanu wojennego robią niezwykłe wrażenie. Wśród ofiar reżimu gen. Wojciecha Jaruzelskiego większość to ludzie młodzi: uczniowie, studenci, górnicy, elektrycy, robotnicy, ale są też osoby starsze, reprezentujący polską inteligencję, jak 69-letni eseista, powstaniec warszawski Jan Strzelecki, którego ciało znaleziono nad Wisłą. Są też sylwetki trzech księży zamordowanych w 1989 r.: ks. Jerzego Popiełuszki, Stanisława Suchowolca i Sylwestra Zycha – wszyscy zaangażowani byli w działalność NSZZ „Solidarność”, organizowali nabożeństwa za ojczyznę, prowadzili aktywne duszpasterstwo i zginęli w tajemniczych okolicznościach. Ich śmierć, podobnie jak pozostałych ofiar stanu wojennego, nigdy nie została wyjaśniona, a sprawcy nieukarani.

Sylwetki pokazane na tej niezwykłej plenerowej wystawie nie tworzą jeszcze zamkniętej, ostatecznej listy ofiar dekady lat osiemdziesiątych. Prace nad wystawą trwają. Ale ekspozycja już stanowi bogaty materiał do refleksji nad tym tragicznym okresem w historii Polski. Stan wojenny, wprowadzony w środku Europy pod koniec XX wieku, był tragedią narodu polskiego – podzielił Polaków (do dziś), odebrał nadzieję a wielu życie i zdrowie, złamał kariery, spowodował emigrację ok. 2 mln aktywnych Polaków za granicę.

Zapraszamy do obejrzenia tej niezwykłej ekspozycji ! A 13 grudnia zapalmy tym bohaterom ognie hołdu i pamięci.

Fot. Jerzy Ratowski

***

 

Wprowadzenie 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego otworzyło nowy rozdział w dziejach komunistycznego terroru w Polsce. Blisko dziesięć tysięcy osób internowano, tysiące aresztowano i skazano na kary sięgające 10 lat więzienia. Znacznie większa jest liczba zwolnionych z pracy, inwigilowanych i szykanowanych. Stan wojenny ośmielił funkcjonariuszy aparatu represji do stosowania stalinowskich metod. Liczba osób, które straciły zdrowie na skutek prześladowań, bicia w trakcie śledztwa lub demonstracji ulicznych pozostaje nieznana. Represje te nie ustały wraz z formalnym zniesieniem stanu wojennego 22 lipca 1983 r.

Największą ofiarę poniosły osoby, które na skutek działań komunistycznego aparatu przemocy straciły życie. Już od pierwszych dni stanu wojennego ginęli uczestnicy spontanicznych protestów, w następnych miesiącach lista zabitych powiększała się o kolejne osoby – zastrzelone lub pobite na śmierć w trakcie manifestacji ulicznych, zakatowane podczas przesłuchań, zmarłe w wyniku użycia gazów łzawiących, ofiary skrytobójczych mordów, a także osoby, które na skutek nieustannej presji popełniły samobójstwo.

We wszystkich tych przypadkach śledztwa wszczynane przez komunistyczne władze służyły nie odnalezieniu i ukaraniu sprawców zbrodni, lecz ich ukryciu. Zacierano ślady, świadków zmuszano do milczenia lub składania fałszywych zeznań, morderców uczono, jak mają się zachowywać w śledztwie, starano się dowieść rzekomej „winy” ofiary. Tam, gdzie nie udało się ukryć udziału funkcjonariuszy SB lub MO, sprawy umarzano posiłkując się formułką o działaniu „w obronie własnej”.

Działania mające na celu udokumentowanie popełnianych zbrodni podejmowały podziemne struktury „Solidarności”, Komitet Helsiński i kościelne komitety pomocy represjonowanym. Powstawały listy ofiar, liczące od kilkudziesięciu do 104 osób. Znajdowały się na nich nazwiska osób, które zginęły w wyniku represji o podłożu politycznym, jak też ofiar nadużycia władzy przez funkcjonariuszy MO czy też przypadki niejasne, niemożliwe do wyjaśnienia w warunkach konspiracyjnych.

Próbę wyjaśnienia wszystkich tych spraw podjęła sejmowa komisja nadzwyczajna, powołana w 1989 r., zwana od nazwiska jej przewodniczącego „Komisją Rokity”. Zbadała ona łącznie 122 przypadki zgonów, w przypadku których stwierdzono lub podejrzewano sprawstwo funkcjonariuszy MSW. W 88 przypadkach uznano, iż sprawy powinny zostać wznowione przez prokuraturę – ze względu na podejrzenie dokonania zbrodni przez funkcjonariuszy państwa komunistycznego, bądź też ze względu na zaniedbania we wcześniejszych śledztwach. Niestety tylko kilka z nich znalazło swój finał przed sądami Rzeczpospolitej, w większości wypadków po kilkunastu latach wciąż nie ma ostatecznych orzeczeń.

Na wystawie przedstawiono sylwetki 56 ofiar z okresu stanu wojennego, jak i okresu późniejszego, w tym trzech księży zamordowanych w 1989 r. Z pewnością nie tworzą one zamkniętej, ostatecznej listy ofiar dekady lat osiemdziesiątych. Na wystawie nie umieszczono sylwetek osób, które co prawda padły ofiarą nadużycia władzy przez poszczególnych funkcjonariuszy, jednak nie miało to podtekstu politycznego: Mirosława Adamczyka, Wojciecha Cieleckiego, Edyty Hnat, Stanisława Kota, czy Franciszka Zdunka. Pozostają też przypadki dotąd niewyjaśnione, wymagające dalszych badań, na przykład sprawy śmierci: Mariana Bednarka, Jana Budnego, Mikołaja Czarnego, Antoniego Domeradzkiego, Aleksandra Hacia, Zdzisława Jurgiewicza, Jerzego Karwackiego, Jacka Krzywdy, Doroty Saszkiewicz, Aleksandra Szustera czy Bogusława Walczaka.

Wszystkie osoby, które posiadają jakiekolwiek materiały lub informacje związane ze śmiercią tych lub innych osób, prosi się o kontakt telefoniczny: 0-22.431.83.83 lub listowny: Biuro Edukacji Publicznej IPN, ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa.

***

 

Ofiary stanu wojennego

1.       Adamowicz Michał

2.       Antonowicz Marcin

3.       Barchański Emil

4.       Bartoszcze Piotr

5.       Browarczyk Antoni

6.       Cieślewicz Wojciech

7.       Czekalski Józef

8.       Drabowska Janina

9.       Durda Władysław

10.    Franz Roman

11.    Frąś Tadeusz

12.    Giza Józef

13.    Gnida Joachim

14.    Gzik Ryszard

15.    Jerz Jacek

16.    Kamiński Wacław

17.    Kopczak Bogusław

18.    Kostecki Tadeusz

19.    Kowalczyk Stanisław o. Honoriusz

20.    Kowalski Ryszard

21.    Królik Stanisław

22.    Kuchta Marek

23.    Larysz Józef

24.    Luks Grzegorz

25.    Łyskawa Bernard

26.    Majchrzak Piotr

27.    Majewski Kazimierz

28.    Martin Lesław

29.    Michalczyk Kazimierz

30.    Niedzielak Stefan

31.    Pełka Andrzej

32.    Podborączyński Bogusław

33.    Popiełuszko Jerzy

34.    Poźniak Mieczysław

35.    Przemyk Grzegorz

36.    Rak Stanisław

37.    Radomski Mieczysław

38.    Rokitowski Mieczysław

39.    Sadowski Piotr

40.    Samsonowicz Jan

41.    Simoniuk Zbigniew

42.    Smagur Ryszard

43.    Stawisiński Jan

44.    Strzelecki Jan

45.    Suchowolec Stanisław

46.    Szkarłat Zbigniew

47.    Tokarczyk Zbigniew

48.    Trajkowski Andrzej

49.    Wilk Zbigniew

50.    Włosik Bogdan

51.    Wołoszyn Zbigniew

52.    Woźniak Tadeusz

53.    Zając Zenon

54.    Zieleński Jerzy

55.    Ziółkowski Jan

56.    Zych Sylwester

źródło: informacja prasowa

• Tweet
• Pin It