Strona główna / Historia / Powstanie listopadowe na Północnym Mazowszu

Powstanie listopadowe na Północnym Mazowszu

data: 29 listopada, 2015

Powstanie listopadowe wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku, zakończyło się 21 października 1831 roku. Zajmuje ważne miejsce wśród XIX wiecznych zrywów narodowościowych. Było protestem społeczeństwa Królestwa Polskiego przeciwko ograniczaniu przez rząd carski swobód politycznych, które zagwarantowane były w konstytucji z dnia 17 listopada 1815 roku.

Społeczeństwo Mazowsza także brało czynny udział w walkach, wspierało powstanie materialnie. Duchowieństwo Diecezji Płockiej składało ofiary pieniężne. Biskup Adam Prażmowski, który również  piastował liczne stanowiska publiczne zrzekł się połowy pensji, biskup Franciszek Pawłowski z własnych funduszy wystawił 12 jeźdźców do 1 Pułku Jazdy. Księżą przekazywali kosztowności, naczynia liturgiczne, płody rolne oraz pozwalali na przetapianie dzwonów kościelnych na armaty. Starali się aby ludność także materialnie wspierała powstanie. Młodzież Północnego Mazowsza, uczniowie wyższych klas Szkoły Wojewódzkiej Płockiej służyli w Straży Bezpieczeństwa, najstarsi z nich zaciągnęli się w szeregi pułków piechoty i jazdy. W lutym 1831 na rozkaz cara Mikołaja wojska feldmarszałka Iwana Dybicza miały stłumić bunt Polaków. Doszło wtedy do ważnych bitew pod Stoczkiem, Wawrem, Białołęką, Dobrem.

Latem 1831 roku przez okolice Glinojecka przemaszerowały wojska rosyjskie dowodzone przez Paskiewicza. Czwarta kolumna wojska dowodzona przez Pahlena przeszła z Sońska do Młocka, część kolumny z Ciechanowa do Ościsłowa i Chotumia. Marsz był niesłychanie trudny. Padające deszcze uniemożliwiały lub wstrzymywały marsz żołnierzy. Na mokradłach lewego brzegu Wkry, pomiędzy Glinojeckiem a Ościsłowem trzeba było wyciągać z błota działa i ludzi. Mimo to 8 lipca Płock został zdobyty. 24 lipca została rozegrana trzydniowa bitwa pod Raciążem, wojska rosyjskie zostały wyparte aż pod Glinojeck. Nie zachowały się w Polskich źródłach zapiski na ten temat, jedynie nie bardzo dla Polaków miarodajne źródła rosyjskie podają informacje o przebiegu działań. Także w okolicach Malużyna w lasku zwanym Bartnica (nazwa pochodzi od imienia poległego dowódcy polskiego oddziału) rozegrała się krwawa bitwa powstańcza. Za pomoc oddziałom polskim wieś została spalona. Było ponad 500 zabitych po obu stronach. Miejsce pochówku zabitych nie jest znane i upamiętnione.

Olszynka

Żródła:
E. Popiołek, Rolnictwo województwa płockiego w latach 1815-1830, Płock 1982, s. 25
J. Skarbek, Wkład materialny duchowieństwa rzymsko-katolickiego w powstaniu listopadowym 1830-1831
roku, „Roczniki Humanistyczne Towarzystwa Naukowego KUL" 1980, t. 28, z. 2, s. 105-107.
M. Macieszyna, Powstanie listopadowe..., op. cit., s. 19; A.J. Nowowiejski, Płock. Monografia historyczna,
Płock 1917, s. 135.
W. Tokarz. Wojna polsko-rosyjska 1830-1831, s. 413-414, Warszawa 1993.  

E. Lewandowski „Miasto i Gmina Glinojeck”, J. Piechowski „Aleja starych grabów”, 
B. Umińska „W kręgu mazowieckich ziemian przełomu XIX i XX wieku”, 
K. Pełka „Sześćset lat parafii św. Wojciecha w Malużynie”

https://pl.wikipedia.org/wiki/Powstanie_listopadowe
http://www.news.wolamlocka.pl/miejscowosci/maluzyn/80-historia-maluzyna11.html

TAGI